فارس: نماینده دفترمحیط زیست جهادکشاورزی آذربایجان‌شرقی گفت: میزان مصرف کود در کشور نگران کننده و سالانه حدود 4.5 میلیون تن بوده و این مواد به دلیل دارا بودن کادمیوم و نیترات باعث افزایش نرخ سرطان در جامعه می‌شوند.

احمد بایبوردی صبح امروز در گفت‌وگو با خبرنگاران با بیان اینکه برآوردهای سازمان بهداشت جهانی حاکی است که نزدیک به سه میلیون مسمومیت ناشی از آفت کش‌ها در جهان اتفاق می‌افتد، اظهار کرد: مصرف سموم دفع آفات و کودهای شیمیایی در مناطق کشاورزی ایران، باعث رشد فزاینده سرطان در این مناطق شده است.

وی بابیان اینکه آمارهای موجود بخش کشاورزی در مبحث میزان مصرف کود، بسیار نگران کننده و سالانه حدود 4.5 میلیون تن اعلام شده افزود: این مواد به دلیل دارا بودن میزان بالایی از کادمیوم و نیترات، باعث افزایش نرخ سرطان در جامعه می‌شوند.

بایبوردی با اشاره به اینکه سموم و پسماندهای کشاورزی، خطرناک‌ترین آلوده کننده‌های آب و خاک هستند که تا سال‌ها در محیط باقی می‌مانند و صدمات جبران ناپذیری به حیات موجود در آن وارد می‌کنند گفت: از سوی دیگر پساب‌های بخش کشاورزی، یکی از زیان‌بارترین منابع آلاینده محیط زیست هستند که به گونه خطرناک بر سلامت محیط و در نتیجه، کیفیت حیات بشر تاثیر می‌گذارند.

نماینده دفتر محیط زیست و توسعه پایدار کشاورزی سازمان با بیان اینکه هر ماده‌ای که از دید تولیدکننده زائد تلقی و دور ریخته شود، پسماند نامیده شده و نیاز به مدیریت دارد، ادامه داد: بر اساس قانون مدیریت پسماند، پسماندها در پنج گروه جای می‌گیرند و دو جزء پسماند کشاورزی و ویژه، مواردی است که پسماندهای کشاورزی را شامل می‌شود.

وی با بیان اینکه مدیریت بخش پسماندهای کشاورزی، از ضروری‌ترین مسائلی است که دستگاه‌های اجرایی باید به آن اهتمام ورزند، افزود: پسماندها به هفت زیر طبقه شیلات و آبزیان (درآبزی پروری)، نهاده‌های کشاورزی(اعم از سم، کود و بذر)، پسماندهای دامپزشکی، دام و طیور و نوغانداری و جنگلداری، باغبانی، زراعت و صنایع تبدیلی بخش کشاورزی تقسیم شده‌اند.

بایبوردی با بیان اینکه در کشور ما سالانه میلیون‌ها دلار صرف واردات موادی مانند انواع اسانس‌ها، مواد رنگی و انواع کاغذ می‌شود، ادامه داد: در حالی که در کشورهای پیشرفته برای تولید این مواد از ضایعات و پسماندهای کشاورزی استفاده می‌شود، سالانه هزاران تن از منابع تولید این مواد در ایران از بین می‌رود.

وی افزود: استخراج رنگدانه از پسماند محصولات کشاورزی برای تولید رنگ‌هایی که در صنعت و صنایع غذایی کاربرد دارند علاوه بر مزایای اقتصادی و زیست محیطی، سبب صرفه‌جویی ارزی برای کشور می‌شود از این رو در این راستا در سازمان جهادکشاورزی استان قدم‌های موثری برداشته شده است.

وی با اشاره اینکه افزایش سریع جمعیت در دنیا و ایران و افزایش شهرنشینی، اهمیت توجه به غذا را دوچندان ساخته است، افزود: دراین راستا تولید بیشتر مواد غذایی خصوصا از منشاء منابع دامی اهمیت قابل توجهی یافته است چرا که تولیدات دامی تامین کننده بخش عمده ای از نیازهای غذایی انسان بوده و معمولا ارزش غذایی بالاتری از منابع گیاهی دارند.

بایبوردی بابیان اینکه بهره‌برداری بی‌رویه و غیرصحیح از مراتع باعث افت کمی و کاهش کیفیت تولیدات دامی شده و خسارات جبران ناپذیری را به مراتع کشور وارد می‌کند، ادامه داد: از سویی افزایش نرخ نهاده‌های دامی از جمله خوراک دام و طیور باعث عدم سودآوری تولید در برخی از واحدها گشته است چرا که حدود 60 تا 70 درصد از مخارج روزمره واحدهای دامداری را هزینه‌های مربوط به خوراک تشکیل می‌دهد بنابراین، برای تولید در سطح مورد نیاز، باید کمیت و کیفیت جیره را مدنظر قرار داد که یکی از راهکارهای موجود استفاده از پسماندهای کشاورزی، صنایع غذایی و سایر مواد مواد غذایی غیرمعمول ولی قابل مصرف در جیره دام و طیور است.

وی با بیان اینکه مزایای استفاده از پسماندها در جیره دام و طیور از جمله کاهش آلودگی محیط زیست و کاهش هزینه دفع ضایعات و از طرف دیگر، ازدیاد جمعیت و توسعه سطح رفاه عمومی منجر به افزایش پسماندهای غذایی شده که از نظر کمی و کیفی مقدار آن قابل توجه است، افزود: عمده پسماندهای غذایی از منازل، رستوران‌ها و هتل‌ها، کارخانجات مواد غذایی و خوراکی و میادین میوه و تره بار تولید می‌شود از این رو معرفی استفاده از پسماندها در خوراک دام و طیور و آبزیان و افزایش آگاهی جامعه دامپروری استان در این خصوص خود می‌تواند کمک موثری به بخش دام کشور کند.

بایبوردی با بیان اینکه کمبود مواد اولیه خام جنگلی برای استفاده در صنایع چوب و کاغذ موجب شده است تحقیقات گسترده دانشگاهی در زمینه استفاده از پسماندهای محصولات زراعی، انجام شود، ادامه داد: نتایج تحقیقات نشان داده است که ضایعات لیگنوسلولزی حاصل از پسماندهای کشاورزی در بسیاری موارد قابلیت استفاده در صنایع چوب و کاغذ را دارا هستند.

البته باید در نظر گرفته شود که محصولات نهایی حاصله از پسماندها، ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی در حد استاندارد را حفظ کنند.

نماینده دفترمحیط زیست و توسعه پایدار کشاورزی سازمان با بیان اینکه در بسیاری از موارد کشاورزان ترجیح می‌دهند که بقایای گیاهی در مزرعه باقی بماند که این کار دارای یک سری مزایا و معایبی است، افزود: از منافع این کار می‌توان به تولید گیاه خاک (هوموس) که در اثر باقی‌ماندن گیاهان در خاک به مرور زمان و با طی شدن فرآیند پوسیدگی حاصل می‌شود، نام برد؛ این عمل به غنی شدن خاک کشاورزی کمک می‌کند.

وی ادامه داد: در حال حاضر قیمت هر کیلوگرم گیاه خاک در بازار داخلی80 تا100 تومان است از طرف دیگر با مدیریت بقایای گیاهی باعث حفظ و ذخیره رطوبت خاک شده  و همزمان باعث افزایش محسوس حاصلخیزی خاک می‌شوند.

بایبوردی با اشاره به اینکه متوسط علوفه باقیمانده در سطح مزارع غلات و ذرت در هر هکتار بین 5 تا 10 تن است و پس از تبدیل این میزان علوفه به گیاه خاک ارزش آن معادل150 تا 800 هزار تومان می‌شود که این امر موجب کاهش مصرف انواع کودهای شیمیایی می شود، ادامه داد: از طرف دیگر وجود بقایای غلات برداشت شده در خاک موجب حفظ و جذب آب و مواد غذایی در خاک شده و منافذ خاک را افزایش می دهد و تبدیل آنها به مواد آلی در خاک موجب افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی خاک می‌شود.

بایبوردی با بیان اینکه وجود بقایای گیاهی همچنین در کنار بهبود خواص فیزیکی خاک مانع از فرسایش خاک شده و به این ترتیب خاک با ارزش زراعی در اراضی کشاورزی حفظ می‌شود، افزود: بنابراین وجود این بقایای گیاهی در مزارع موجب افزایش تولید محصولات کشاورزی و کاهش هزینه ها و در نهایت بهره وری بیشتر در بخش کشاورزی می‌شود و از معایب وجود بقایای گیاهی غلات در اراضی کشاورزی، بوجود آمدن یک اکوسیستم زراعی یا کشاورزی یک اکوسیستم مصنوعی و انسان ساخت است در محیط حالت طبیعی نداشته و منجر به جلب آفات می‌شود.

نماینده دفتر محیط زیست و توسعه پایدار کشاورزی سازمان گفت: مدیریت بقایا و پسماندهای گیاهی با شرایط بهتری نسبت به گذشته روبه‌رو است چرا که این نوع پسماند از 10میلیون تن به زیر 1.5میلیون تن رسیده است که امیدواریم در آینده این میزان به صفر برسد.

وی افزود: امروز کار تبدیل پسماند به کود توسط خیلی از کشاورزان انجام می‌شود و در این زمینه سازمان جهادکشاورزی قدم‌های موثری در این راستا برداشته و با تشکیل کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی مخصوصا در حیطه زنان روستایی امکان تولید کمپوست و ورمی کمپوست را از پسماندهای کشاورزی فراهم کرده است.

بایبوردی با بیان اینکه این حرکت گام با ارزشی است که قابلیت اجرا در تمام روستاها را داشته و علاوه بر افزایش روند اشتغالزایی می‌تواند تاثیر مهمی در مدیریت پسماندها در روستاها داشته باشد، افزود: این کار همچنین زمینه تولید محصولات سالم‌تر و تامین امنیت غذایی را که وظیفه اصلی بخش کشاورزی است تامین می‌کند.

بایبوردی با بیان اینکه ساماندهی پسماندهای دامپزشکی درپی شناسایی انواع پسماندهای این حوزه در حال انجام بوده و در رده بخش‌های تخصصی این حوزه قرار است بتوانیم این شناسایی را در تمام کلینیک‌های دامپزشکی و عفونی اجرایی کنیم، افزود: طرح جامع مدیریت پسماند فرصت خوبی در اختیار بخش کشاورزی و تمام بخش‌های دیگر می‌گذارد که بتوانیم ساماندهی اصولی در مدیریت پسماند به انجام رسانیم.